Helu 2

I ko lākou hoʻi ʻana aku i ke kahua hana, hoʻokō akula nō i nā hana hoʻoponopono a hoʻomaʻemaʻe, a laila hōʻoluʻolu akula ma ka hale kaʻa nui, kahi e waiho ai nā kalaka hana. Kūkulu akula lākou i kahi pākaukau liʻiliʻi me ona mau noho.

E nehe mai ana ka ua i kaupoku o ka hale a uhi maila nā ʻēheu ʻeleʻele o ka pō i ke koena ahiahi. Komo maila ke anu ma nā puka nui o ka hale kaʻa a ʻaʻahu ihola ʻo Laʻialoha i ka lākeke. Ua mehana naʻe ʻo loko i ke aloha makamaka.

I unuhi aʻe ka hana a Napehā i kahi ʻōmole champagne huʻihuʻi maikaʻi mai loko aʻe o ka pahu kula, kāhāhā loa ihola ka manaʻo o Laʻialoha. ʻAkahi hoʻi ke kūʻai ʻana o ke kanaka puni pia lā i kēia ʻano inu hiehie. Ua ahuwale ka piha ʻoliʻoli o Kamuʻo.

“He lā nui nō kēia, e kuʻu mau tita,” i ʻōlelo ai ʻo Napehā, me ka hōʻoniʻoni iki i ke pani ʻōmole. Pohā aʻela ia mea, lele akula i waho o ka puka, a lilo akula i ka pōʻeleʻele. ʻAleʻale koke ana kā lākou mau kīʻaha a hoʻopuka maila ʻo Napehā i ka ʻōlelo hoʻomaikaʻi:

“ʻO kuʻu kupunakāne kuakahi ka mea hope loa i kua i ke kumu kauila o kēia mau ʻāina, a kālai i ʻōʻō a i mau iʻe no kāna wahine. Ma muli o kā kākou hana i kēia lā, e hiki ana i nā keiki a me nā moʻopuna a kākou ke hana like. Hoʻi maila ka haʻaheo i Auwahi i kēia lā, e kuʻu mau tita aloha. Mahalo piha iā ʻolua. Ola nui kākou!”

“Ola!” i pānaʻi aku ai ʻo Laʻialoha lāua ʻo Kamuʻo i ke aloha a kāmau kīʻaha aʻela lākou. I ka nakeke ʻana mai o nā kīʻaha, kuʻi maila ka heklili a ʻōlapa maila ka uila. Nānā aku, nānā mai ka hana a lākou a pau, ʻaʻohe naʻe hua ʻōlelo hoʻokahi i puka mai no ke ʻano o ka manawa. Ua maopopo leʻa iā Laʻialoha, ʻo ka ʻōmamalu wale nō ka i wānana ʻia no kēia lā, ʻaʻole ʻo ka ua. Piha hauʻoli ʻo loko ona i ka maʻū pono ʻana o ka poli o Papa i kēia pō mua o ka hoʻi ʻana aku o kāna mau keiki.

“Me ʻolua kuʻu mahalo nui, ʻeā,” i ʻōlelo ai ʻo Laʻialoha me ka ʻoluʻolu. Hāliu koke akula nā hoa i kona leo, ʻoiai he kākaʻikahi kāna ʻōlelo ʻana pēlā. “Ua nui kā kākou hana i kēlā mau makahiki iho nei i mea e holomua ai nei papahana. Maopopo nō, he hoʻoluhi koʻu ʻano paʻahana i kekahi manawa, akā he ʻūlei kolo maoli nō ʻolua. Mahalo ka hoʻomanawanui ʻana i kahi koaiʻe nei no Makawao.” Kāmau hou akula lākou a walawala kīʻaha nō hoʻi.

Kani aʻela ke kelepona a Laʻialoha. Ua kikokiko mai kona ʻanakē iā ia:
E ʻoluʻolu, e Laʻi, e hele mai i kauhale nei. ʻAneʻane hoʻokahi makahiki ʻaʻole au ʻike i kō maka.
Nui nā mea e kamaʻilio ai, a he mea nō hoʻi kaʻu e hāʻawi ai iā ʻoe.
E hui nō kāua, e kuʻu keiki.

Hoʻowahāwahā akula ʻo Laʻialoha i ua mau huaʻōlelo lā ʻo “kuʻu keiki”. ʻAʻohe ona mālama ʻana mai iā Laʻialoha i kona wā keiki ʻoā makua ʻole. Iā ia ka holo o ke kaʻa i ka pō i ulia ai. Ma hope o laila, hoʻokaʻawale akula ʻo ia iā ia iho maiā Laʻialoha mai, a ʻimi akula i ke kalahala ma loko o ka ʻōmole kini. ʻElima wale nō makahiki o Laʻialoha i ia wā. Ua hala nō naʻe ka wā kamaliʻi, he 29 makahiki o Laʻialoha i kēia manawa, ʻaʻole loa ʻo ia he keiki na kona ʻanakē.

Inā nō he keiki ʻo ia nāna inā ua aʻo pū ʻia i ka ulana lauhala, e like hoʻi me kāna mau keiki ponoʻī. He loea kona ʻanakē ma ia hana a i ka wā maloʻo, he paʻahana maoli kona mau lima. Hoʻi akula ko Laʻialoha noʻonoʻo i hope, i ka lā i hele aku ai lāua ʻo kona tūtū i ka hale o kona ʻanakē e lawe aku ai i ʻai na lākou, ma hope o ka huki ʻana. E ulana ana ʻo ia me kāna mau keiki ʻekolu ma lalo o ka malu lau koa o ka pā hale. Noi akula ʻo Laʻialoha e hana pū me lākou. ʻAno ʻē maila ka helehelena o kona ʻanakē a hōʻole maila, me ka ʻī mai, “ʻAʻole kēia ʻo ka lā kūpono, e Laʻi. E hoʻi nō ʻoe me Tūtū. I kekahi lā nō, hele mai ʻoe.” ʻAʻole naʻe ʻo ia i kono mai iā Laʻialoha i kekahi lā.

ʻAʻohe lihi hoihoi o Laʻialoha e pane aku i ia manawa nō. Hoʻō akula ʻo ia i ke kelepona i loko o kāna ʻeke hāʻawe.

E like me ka hana maʻamau, pāhola akula ʻo Napehā i ka meaʻai māmā ʻono loa. ʻO ka pūpū, inuinu, a walawalaʻau nō kā lākou. Lilililo aʻela i ka ʻakaʻaka i nā piʻina me nā ihona o ia mau makahiki ʻekolu i hala aʻe nei. I ka wala ʻana o ka lua o ke kīʻaha, ua loʻohia ʻo Laʻialoha i ka hiamoe. Hāmama wale maila kona waha me he honu lā e pūhā hewa ana.

Ua hiki ʻole iā Napehā ke kāohi i ka hoʻohenehene aku i kona hoa, “Pehea? ʻAʻohe ulu ka hoi i ʻUlupalakua nei?”

“ʻAʻohe oʻu maʻa i ka champagne!” i pane ai ʻo Laʻialoha me ka hāmama hou ʻana aʻe o kona waha. Hoʻokuli maila nō naʻe ʻo Napehā a wehe aʻela i ka lua o ka ʻōmole. ʻAʻole i ʻemo, ʻaleʻale hou ana kāna kīʻaha a noenoe maoli mai ana ʻo ia. Ia wā koke nō, ninipo wale mai ana ka hiamoe i ka lihilihi o Laʻialoha a ʻane hoʻokuʻu hewa aku kona lima i ke kīʻaha champagne. Hikilele aʻela ʻo ia me ka ʻapo pono hou aku i ua kīʻaha lā.

“Hō, Tūtū!!!” i leo nui mai ai ʻo Kamuʻo me ka ʻakaʻaka pū. “Naʻu nō ʻoe e lawe i ka hale, ʻeā. ʻĀnō paha? Waiho i kou kaʻa ma ʻaneʻi. ʻĀpōpō, kiʻi hou nō.” No ka nui ʻino o ka māluhiluhi e hekau ana ma luna o Laʻialoha, ʻaʻohe ona kūʻē. ʻO ka hoʻi pū akula nō ia me kona hoa.

I kona wehe ʻana i ka puka o ka hale, ʻane kunewa akula ʻo Laʻialoha i loko. Haʻohaʻo ihola ʻo ia i ka nui noenoe i ʻekolu wale nō kīʻaha champagne. E like me ka mau ma nā lā o ka piʻi kuahiwi, kiʻi aʻela ʻo ia e hoʻoponopono i kāna ʻeke hāʻawe. Wehe aʻela ʻo ia i ke ʻeke, a nao akula ka lima i loko e unuhi ai i nā mea a pau.

Me ka hoʻomaopopo ʻole iho i ka mea i ʻōwili ʻia i loko o kona kuka ua, huki maila kona lima a hāʻule pahū ihola ka poho pōhaku i lalo o ka papahele. Hikilele aʻela ʻo Laʻialoha a hopu koke akula kona lima me ka mihi nui aku i ka hanaʻino ʻana i ua mea makamae nei, e ʻī ana, “Auē! E kala mai i ka hemahema o nei mau lima!”

Piʻi koke aʻela ka wela o ka hilahila ma kona mau papālina. He mau lula a he mau hana nō e hoʻokō aku ai ke loaʻa mai kekahi mea kahiko ma ka ʻāina, ua aʻo lākou a pau. ʻO ka mea ʻāpiki, ʻaʻole i kau iki kona manaʻo i kahi lula hoʻokahi i ka manawa i loaʻa ai, a poina ka hōʻike aku i kona mau hoa ma hope.

E like naʻe me ka hikiwawe o ke au ʻana mai o ia mau manaʻo, pēlā hoʻi i kolili wale aku ai a poina loa. Lana koke aʻela kona noʻonoʻo i ke kiʻowai punahele āna i Manawainui. Lawe pololei akula ʻo Laʻialoha i ia mea i kahi holoi pā, kaka mālie akula i ka wai. Hamohamo maikaʻi akula a minoʻaka aʻela i ka molemole o ka ʻalā maka hinu ma lalo o kona mau manamana.

Hemo akula ka lepo a pau, a hulali wale maila kona kino pulu. Ua kālai ʻia me ka noʻeau loa. ʻAkahi nō a ʻike ʻo Laʻialoha i ia mea he maiau. ʻŌlapa maila ka uila, a lamalama aʻela ʻo loko o ka hale. Kuʻi maila ka hekili me ka loloku mai nō hoʻi o ka ua. He āiwaiwa ke ehuehu o ia pō i ko Laʻialoha manaʻo. Hāmama hou aʻela nō ʻo ia i ka hoʻolale mai a ka hiamoe.

Ua lawe aku ʻo ia i ka poho i ka pahu ʻume o kona lumi moe a kau akula i luna, ma ka ʻaoʻao o kekahi kiʻi o lāua me kona tūtū. Holo maila ka manaʻo iā ia e lawe aku i ka poho i ka hana i ka lā ʻapōpō e hōʻike aku ai i kona mau hoa hana. Ma laila nō ka pono. Na ia manaʻo nō i hoʻonā iki i ka naʻau o kahi wahine mālama kānāwai, a hele akula ʻo ia i ka ʻauʻau.

I ka pā ʻana mai o kona ʻili i ke anuanu o nā uhi pela, ānehe maila ka mehameha a paio akula ʻo ia i ka luʻuluʻu e kipa mau mai ana iā ia i kēia mau mahina iho nei.

Kiʻi akula kona lima i ke kelepona a nānā hou akula i ka manaʻo o Keakalani i kelekiko mai ai i ia kakahiaka:
Aloha e ia nei, ʻo Keakalani kēia. Me ʻoe ka manaʻo i kēia lā nui o ke kanu kauila ʻana. E holo leʻa nō ka hana.
Lele iki aʻela kona houpo i ko Keakalani hoʻomaopopo ʻana i ua lā nui nei o lākou. Hoʻomaka akula ʻo Laʻialoha i ke kikokiko ʻana i kāna pane.

ʻElua makahiki o ka loaʻa ʻole o kahi ipo iā Laʻialoha nei, a e ulu ana ka makemake i loko ona e ʻike hou i ka mehana o ka poli kanaka. No ka hoka me ka ʻeha naʻe o mua aʻe nei, ʻaʻole ʻo ia ʻae pinepine aku i ia manaʻo e hoʻokahua pono iā ia iho i loko o kona noʻonoʻo. E like hoʻi me kona kipaku ʻana ke hōʻea mai ka hoʻomaloka, pēlā pū kona kīloi ʻana i nā hua ʻōlelo ʻelima āna i kikokiko ai. Hoʻopio ihola ʻo ia i ke kelepona.

Nalu ihola ʻo Laʻialoha i ka ʻimi mau o nā kānaka i ka hauʻoli ma ka pilina aloha me ka ipo. ʻAʻole pēlā e pau ai ka mehameha i kona manaʻo. ʻO ka ʻeha me ka hoka ke loaʻa aku i laila. Eia hou, ua laupaʻi ʻē kona alo i ke kini kumu lāʻau a lākou i kanu ai ma Auwahi. A me ia manaʻo nō ʻo ia i hahau ai i wahi pule e nonoi ana i ke kiaʻi mālama ʻia mai o nā kumu kauila i hoʻihoʻi ʻia iho nei i ka umauma aloha o Papa. ʻOē ana ka ua i kaupoku o ka hale a paʻuhia koke ihola ʻo Laʻialoha i ka hiamoe.

Ma mua naʻe o ke kui pono ʻana aʻe o kona lima me ko Niolopua, he hihiʻo ka i hiki mai, a ua ʻike ʻo ia i nā lima o kekahi wahine e kīauau ana i nā ʻano kapa like ʻole, e laʻa ka malo, ka pāʻū, ke kīhei, a pēlā aku. Ua hoʻonaninani ʻia kēlā me kēia i mau lau noʻenoʻe uʻi loa. Me he kiʻiʻoniʻoni pōkole wale nō naʻe ia a nalo koke ihola. Pēlā nō i miha lanaau aku ai ʻo Laʻialoha i ka pōʻeleʻele.

ʻAʻole i pau...