Helu 6

I mea hoʻi e hoʻālo ai i ke kaumaha a me ka minamina o kona hōʻole ʻana i ke noi a Keakalani, hiu akula ʻo Laʻialoha ma nā mea e ʻoluʻolu ai kona naʻau: ʻo ka hana pū ʻana me kona tūtū i ka māla ʻai, ka hele ʻana i ka mākeke mahiʻai, a me ka hoʻomaʻemaʻe ʻana hoʻi i kona wahi hale. I ka hiki ʻana mai o ka ʻāluna ahiahi o ka Lāpule, ʻaneʻane poina ihola iā ia ka hālāwai nui o ka Pōʻakahi.

Ma mua o ka haʻalele ʻana no ka hale o Kamuʻo, nānā akula ʻo Laʻialoha i ka leka uila. He leka nō i hōʻea mai i ka Pōʻalima, maiā Margie White mai, ke poʻo o ka Nature Conservancy ma Maui. Hoʻomaikaʻi maila ʻo ia i kā Laʻialoha hōʻike, a noi maila e hōʻike ʻo ia i kona mau manaʻo no nā makahiki he 10 i mua o lākou.

ʻAlawa aʻela ko Laʻialoha mau maka i ka uaki. Ua kani ka hola ʻelima. Hoʻoholo ihola ʻo ia e ala koke i ka ʻapōpō a hoʻoponopono aku, ma mua o ka hālāwai. Ua pena ʻo ia i kona mau lehelehe a haʻalele akula me ʻelua ʻōmole waina e paʻa ana i kona mau lima. Waiho ʻia akula ke kolu. ʻAʻole kūpono i kona manaʻo ke ʻona loa i ka pō ma mua o ka hālāwai nui.

Iā Laʻialoha e kalaiwa ana i ka hale o Kamuʻo i Polipoli, e ʻaui ana ka lā i ke komohana. ʻAʻahu mai ana ʻo Haleakalā i kona kapa ʻākala, e hoʻohehelo mai ana nō i kona nani ʻōhelohelo, he pānaʻi aloha aku nō i ka lā naʻo. Hālana aʻela ka mahalo i loko o kahi keiki papa o ka mauna. Aia hoʻi, ʻike akula kona mau maka i kekahi ao loloa kohu iʻa ke ʻano, a hoʻi akula kona noʻonoʻo i hope, i ka lā kanu kauila. Lana aʻela kona manaʻo i ke ola maikaʻi o nā kumu a pau a lākou i kanu ai. I ka Pōʻalua nō lākou e piʻi hou aʻe ai e ʻike.

I ka hōʻea ʻana i ka hale o Kamuʻo, ua hāmama nā puka a pau, wawalo aʻela nā leo wahine hauʻoli o ka hale kanaka, a māpu maila ke ʻala o ke kokoleka.

“Uuui!” i ō aku ai ʻo Laʻialoha, mai waho aku o ka hale.

“Uuuuuui!” i ō mai ai ko loko. Puka mua maila ʻo Kamuʻo a ma hope mai ona kahi wahine lōʻihi, pānānai, a uʻi nō hoʻi. ʻO Welina nō ia, ka hoa hānau o Kamuʻo. Kōwehe aʻela kona pāʻū pua hau lōʻihi, a pili maikaʻi maila kahi pale ʻili ʻeleʻele i kona umauma lawa, kahi hoʻi e moe ana ʻelua hili palani ʻehu puʻipuʻi maikaʻi. Honi aku, honi mai lākou ʻekolu, a komo akula nō i loko o ka hale.

Huli maila ʻo Welina iā Laʻialoha, moani maila ke ʻala o ka pīkake, a ʻī maila kēlā, “ʻO ʻoe kā ka meʻe uʻi o Honuaʻula, ka mea hoʻi e ola ai nā iwi. Hoʻomaikaʻi mau ana ʻo Kamuʻo i kou inoa. Mahalo nui kēia hui ʻana o kākou.”

“Auē. Nui loa ka ʻoluʻolu o kou hoa hānau, wahi a Laʻialoha, "ʻo au ka wahine ʻaʻaka paʻa mau ma ka lolo uila. ʻO Kamuʻo ka makuahine waipahē e mālama mau ana i nā keiki a mākou. E ʻole ʻo ia, ola hou ai nā kumu kūpuna.” Pūʻiwa iki ʻo Kamuʻo i nā huaʻōlelo aloha a kona hoa, ʻaʻole naʻe ʻo ia hōʻike aku.

“E ʻole hoʻi ʻoukou a pau,” wahi a Welina i pane mai ai me ka leo ʻoluʻolu. “I waina paha na kākou, na nā wāhine paʻahana.” Kiʻi akula ʻo Welina i ka wili wehe ʻumoki, a hāʻawi akula ʻo Laʻialoha i kahi ʻōmole iā ia. Nānā akula ʻo Laʻialoha i ke kiʻi palanehe a nā lima mikiʻoi o Welina lā a hiki i ka hemo pono ʻana o ka ʻumoki me ke kani kohā.

“ʻEhā wale nō lā o ko ia nei kipa ʻana mai,” i wehewehe mai ai ʻo Kamuʻo. “Ma hope o ka ʻaha hoʻoulu ua, hoʻi aku ʻo ia i kāna hana ma Oʻahu, ma Lunalilo Home hoʻi.”

“Mālama ʻoe i nā kūpuna o laila?” i nīnau ai ʻo Laʻialoha me ka hoihoi.

“Ma kekahi ʻano,” wahi a Welina me ka nānā pono aku i ka waina āna e ninini aku ana i loko o nā kīʻaha ʻekolu. “Lomilomi au iā lākou a alakaʻi aku ma kekahi mau hana hoʻoikaika kino maʻalahi. ʻEkolu wale nō lā o ka pule. He mau lā hauʻoli loa naʻe.” Minoʻaka maila ʻo ia a hō maila i kīʻaha waina i ka lima o Laʻialoha a me Kamuʻo.

“A ma nā lā ʻē aʻe o ka pule?” ʻAʻole kamaʻāina ʻo Welina i kekahi kanaka nona nā lā kaʻawale he ʻehā o ka pule.

“Na ke kō a ke au e hōʻike mai,” i pane maila ʻo Welina me ka hālāwai pono ʻana aku o kona mau maka me ko Laʻialoha. ʻŌlelo hou maila ʻo ia, “E puka paha kākou i waho?”

Ua uhi ʻia ke pākaukau i ka uhi pākaukau nani. Hoʻā akula ʻo Kamuʻo i nā ihoiho i kau ʻia ma waena o nā pōkē pua liʻiliʻi. Ua lehua nō ka papa ʻaina i nā ʻano mea ʻai like ʻole. Na Kamuʻo ka pule hoʻomaikaʻi i ka ʻai, a laila pāʻina pū akula nō lākou me ka hauʻoli.

He hoʻohiaʻai maoli nō ke ʻano o ko Welina haʻi moʻolelo ʻana. Ua hānau ʻia ʻo ia ma Hāna a lawe ʻia aku i Oʻahu i ka piha ʻana o ʻehiku makahiki iā ia. Ma Kahana nō i hānai pū ʻia ai me Kamuʻo. Hoʻomanaʻo aʻela lāua i nā moʻolelo o ko lāua wā liʻiliʻi. Puka maila nō hoʻi nā manaʻo no ka ʻaha hoʻoulu ua i kēlā makahiki aku nei. Lilo wale aʻela ka manawa i ke keaka me ke kūkākūkā i nā ʻano kumuhana like ʻole. I ko Laʻialoha nānā hou ʻana i ka uaki, ua kani ka hola ʻeiwa.

Kau koke akula ko Welina mau maka i ka helehelena o Laʻialoha. “Hopohopo ana ʻoe i ka manawa?”

“He hālāwai nui ko ka lā ʻapōpō.” Ua komo hou mai ka ʻoʻoleʻa i loko o ko Laʻialoha leo. “Maikaʻi paha ke hoʻi aku au i loko o ka wā pōkole.”

“Koe nō naʻe ka nui o kou moʻolelo,” i hone mai ai ka leo o Welina. Haka pono maila ʻo ia i nā maka o Laʻialoha nei, “Makemake au e lohe.” Aia hoʻi, nalo ihola ko Laʻialoha mau hua ʻōlelo a pau a hakanū ʻo ia.

Minoʻaka aʻela ʻo Welina a kau akula ʻo ia i kona lima ma luna o ko Laʻialoha. He uila mehana kā Laʻialoha i ʻike ai. Komo maila ma kona lima a holo wale maila nō ma kona kino ʻokoʻa me ka hoʻohaʻalulu iā loko ona.

“Aia nō a hoʻāʻo ʻoe i ka mea ʻono aʻu i hoʻomākaukau ai, a laila hoʻokuʻu au iā ʻoe,” wahi a Welina me ke kū koke aʻe i luna. Hoʻi akula ʻo ia i loko. Ma mua hoʻi ona ʻo Kamuʻo, a honi aʻela ko Laʻialoha ihu i ke ʻala o ka uahi.

I loko aku nō ʻo Laʻialoha a noho ihola ma ka noho ʻoluʻolu o ka lumi hoʻokipa, ma kaʻe o ke kapuahi. Nakeke maila nā pā o ka lumi kuke a i loko o ʻekolu minuke, hōʻea hou maila ʻo Welina me nā pola liʻiliʻi.

“ʻO ka souffle kokoleka me ka haukalima wanila kā kākou,” i hoʻomaopopo mai ai ʻo Welina iā lāua. Ma hope o ko lākou nei ʻai liʻiliʻi ʻana, nīnau maila ʻo Welina iā Laʻialoha, “ʻEhia makahiki o kou hana ʻana ma Auwahi?”

“ʻElima,” i pane aku ai ʻo Laʻialoha me ka moni iho i ke kokolela, "ʻekolu ma ka papahana a Kamuʻo lāua ʻo Napehā e hana nei.” Hao hou akula ʻo ia i ke puna i loko o ka mea ʻono āna e mahalo piha ana. He lima loea nō kā hoʻi ko Welina.

“Ua hauʻoli anei ʻoe ma ia kūlana hana?” i nīnau ʻiʻo mai ai ʻo Welina.

I loko o ka māmā o kona leo, he nīnau ʻano mīʻoi kēia i ko Laʻialoha manaʻo. Eia nō naʻe, no ka nui o ko ia nei nanea i ka mea ʻono a ia ala i hoʻomākaukau ai, noʻonoʻo ihola ʻo ia nei i pane kūpono. Kau akula ʻo ia nei i ke pola i lalo, inu ihola i wahi ʻoʻolopū waina, a laila nānā akula iā ia ala.

“He aha ka mea e hauʻoli ʻole ai? E like hoʻi me ʻoe, mālama au i nā kūpuna. ʻOkoʻa ke kino, akā he mau kūpuna nō. A ʻo ke kahu ʻana i ka mauli o ka ʻāina i hana ʻino wale ʻia ma mua, ʻaʻohe mea i ʻoi aʻe i koʻu manaʻo. Hauʻoli nō.” Hikikiʻi ihola ʻo Laʻialoha i ka noho ʻoluʻolu me ka manaʻo ua lawa loa kāna pane, a e pau ana paha ma laila. ʻAʻole naʻe pēlā i ko ia ala manaʻo.

“ʻAe. He hana koʻikoʻi kā ʻoukou e ola ai ka ʻāina a me ka lāhui, a ʻike ʻia nō ke kipona o kou aloha i nā mea ʻelua. Me he mea naʻe…he kaumaha ko loko. He luhi paha.” E nānā pono mai ana nā maka o Welina iā Laʻialoha, me he mea lā e hāhā hele ana i kona noʻonoʻo a me kona waihona hoʻomanaʻo.

Lele aʻela ʻo Kamuʻo i luna. “Pehea, i waina hou aku nāu e Laʻialoha? I mea ʻono hou aku paha?”

Ua lohe ʻo Laʻialoha i ka pīhoihoi iki o ko Kamuʻo leo. E ʻohiʻohi ana kona lima i nā pola, i hana paha e emi ai ka hopohopo o kona naʻau. ʻAʻole ʻo ia i haʻi aku iā Laʻialoha no kēia ʻaoʻao o kona hoa hānau. Kākaʻikahi ka puka ʻana mai, a ʻo ka maʻamau, i waena wale nō o ka ʻohana.

“Maikaʻi au, mahalo.” I pane aku ai ʻo Laʻialoha i kona hoa me ka mālie. Mau nō ka nānā mai o Welina iā Laʻialoha, e hoʻomanawanui ana nō i ka ia nei pane.

ʻAʻohe o Laʻialoha maʻa iki i ka nīnau ʻia mai ma kēia ʻano, pēlā pū ka ʻike mai o kekahi mea iā loko ona. ʻO ka maʻamau, pale koke aku ʻo ia, akā no ke aloha maoli āna e ʻike nei i loko o nā maka o kēia wahine, a no ka hiki ʻole paha ke hoʻopunipuni aku iā ia ala, pane akula ʻo ia nei me ka ʻoiaʻiʻo.

“ʻAʻole koʻu ʻo ka wahaheʻe, he paʻakikī i kekahi manawa. Inā hemahema koʻu alakaʻi ʻana a pilikia nā kumu lāʻau, pehea? Ma mua o kēia papahana, aia nō ka hapanui i ka lihi o ka make loa. ʻAʻohe leʻaleʻa o ka paio ʻana me ka Mokuʻāina, iā ia hoʻi ke kālā e ola ai ua poʻe kumu nei.”

Aia ka ukiuki ma lalo pono o ka ʻilikai, akā hoʻomau akula ʻo ia nei me ka mālie, “Hoʻāʻo nō naʻe au e maliu i ka leo o ka ʻāina, a hoʻohuli nō i ka lima i lalo. I koʻu manaʻo, ma laila ka pono.”

Kikoʻo akula ʻo Welina i kona mau lima a ʻapo ʻoluʻolu akula i ko Laʻialoha nei, hoʻohuli aʻela i luna, a nānā akula. ʻĪ aʻela ʻo ia ala, “ʻAe, he lima noʻeau kou mai nā kūpuna mai…Nani ka maliu i ka leo o ka ʻāina, akā pehea ka maliu i ka leo heahea o ke kanaka? Maliʻa he manaʻo koʻikoʻi.” ʻAlawa aʻela ʻo Welina a haka pono maila i nā maka o Laʻialoha, me ka ʻī mai, “Minamina wale ke hala ka Puʻulena.”

He oki loa ia ʻōlelo iā Laʻialoha a ʻeʻeka maila kona mau lima. ʻAʻohe haʻalulu a koe aku o kona naʻau. Kū aʻela ʻo ia i luna a nānā akula i nā wāhine a ʻelua. “Palena ʻole ka ʻono o ka meaʻai i kēia ahiahi, keu hoʻi ka souffle. ʻEhia lā huluaʻa o kahi wahine no ka ʻōnohi o nā kai? Mahalo piha iā ʻolua.” Hele akula ʻo Laʻialoha i kahi o kāna paisi, lālau akula.

Lele koke maila ʻo Kamuʻo, “Mahalo piha ka hele ʻana mai, T. ʻApōpō nō kāua, ma ka hālāwai nui, ʻeā. Mākaukau kēia.” Ua lohe lihi ʻo Laʻialoha i ka mihi i loko o kona leo, e hōʻike mai ana i ka hopohopo.

“Mahalo piha kēia hui ʻana o kākou. Pōmaikaʻi maoli,” i ʻōlelo ai ʻo Welina me ka piha aloha. ʻAʻohe hoka iki o kona leo e like me kā Laʻialoha e mahuʻi ana. Pūliki aku, pūliki mai kā lākou hana.

Ma mua o ka puka ʻana aku o Laʻialoha i waho, ʻonou akula ʻo Welina i ka hoʻina i loko o kona mau lima. “I wahi ʻai e paʻa ai ka houpo i ka lā ʻapōpō.” ʻOaka aʻela ko Laʻialoha waha e mahalo aku, akā honi ʻē mai ana ʻo Welina i ko ia nei papālina me ka nahenahe.

ʻAʻole i pau...