Helu 7

I ka hiki ʻana aku i ka hale, palaha akula ʻo Laʻialoha ma ka pela moe, me kona alo e huli ana i luna, a nānā wale aʻela i kaupoku o ka lumi moe. Pōniuniu iki ʻo ia i ka waina e ʻaleʻale ana i loko o kona ʻōpū, e hoʻokuʻikuʻi ana me ke kokoleka. Hānupanupa aʻela nā ʻale o kona naʻau a lilo ʻo ia i ke au e lalawe ana i loko ona.

Ua ʻano ʻē loa kona naʻau i ka hoʻāhu ʻia mai o nā mea he nui i loko o nā lā i hala iho nei. ʻO ka ʻimi maoli ʻana mai o Keakalani iā ia, ka hōʻole ʻana i kāna kono, ke koikoi ʻana mai o kona ʻanakē e hui lāua, ka moe ʻuhane āiwaiwa, a me ka mahaʻoi ʻana mai o kona mau hoa pili. A ʻo kahi hoa hānau o Kamuʻo, he keu aku nō kā hoʻi.

ʻO ka mea hilu loa iā ia, ʻo ia hoʻi ka nui o kona makemake e hōʻike pau aku iā Welina i nā ʻeha a pau loa ona. ʻAʻole loa pēlā kona manaʻo ke launa pū me nā kānaka ʻē aʻe. Kāhāhā ihola ʻo Laʻialoha i ka ikaika o ka ʻike pāpālua o Welina, a kūpinaʻi aʻela kā ia ala mau huaʻōlelo hope loa i loko o ko ia nei noʻonoʻo: “Minamina ke hala ka Puʻulena.” Lele koke akula ka manaʻo i kona ʻanakē, me ka ʻike leʻa nō hoʻi, ʻo ia ka leo heahea a Welina e ʻōlelo ana. Ua ʻike paha ʻo ia ala i ka mauhala i loko o ia nei.

ʻO ka maʻamau, hōʻalo ʻo Laʻialoha i ka hoʻomanaʻo ʻana i ka lā hope loa āna i ʻike ai i kona mau mākua. I ia manawa nō naʻe, ua hoʻi piha aku nō kona noʻonoʻo i laila. He haliʻa akāka nō ia ma nā ʻano a pau. E moe like ana lāua ʻo kona makuahine ma ka moe lewa o ke kumu manakō nui i mua o ko lākou hale.

E pupue pū ana lāua me ke kamaʻilio i ka wā e pala ai ka manakō. Paʻa ko Laʻialoha manaʻo, i kēia pule aʻe nō. Wahi a kona māmā, ʻelua pule koe. Nānā akula lāua i nā hua a pau me ke kuhi aku i ka mea e pala mua ai.

Kōmi wale akula ko Welina ihu i ka ʻāʻī o kona makuahine, a hohoni nui akula nō i ke ʻala o ke kiele, ka ʻaila hōʻaʻala hoʻi āna e hoʻohana mau ai. Hui maila ia ʻala me ke ʻala o ka mauʻu a kona pāpā e ʻoki ana me kāna mīkini hou.

Huli maila kona makuahine iā ia, “E kuʻu mili, e hele ana māua ʻo Pāpā i ka pāʻina me ʻanakē i kēia pō. E kōkua mai ʻoe iaʻu ma ke koho ʻana i ka lole?”

Koho akula ʻo Welina i kekahi lole wahine ʻeleʻele me ka lei pūpū i mea hoʻonaninani. Noho mālie ihola ʻo ia ma ka pela moe a nānā akula i ka hoʻomākaukau ʻana o kona makuahine. Komo maila kona makuakāne a noi maila i kōkua kekahi. He palaka ʻeleʻele me ka lau ʻieʻie ʻāhinahina ma luna kā Laʻialoha i koho ai nona.

Ma mua o ka haʻalele ʻana, honi nui maila lāua iā ia. ʻŌlelo maila kona māmā, “E hiamoe pū ʻoe me tūtū i kēia pō, ʻeā, e lohi ana paha māua.” ʻO ia ko Laʻialoha ʻike hope ʻana iā lāua.

I ia pili aumoe nō, ʻo ka leo ʻalalā o kona tūtū ka i hoʻāla mai i kona hiamoe ʻana. ʻAkahi nō ʻo ia a lohe i kēlā ʻano leo kūmākena. “Kuʻu keiki! Kuʻu keiki ē!” ʻO ia nā huaʻōlelo e kūpinaʻi ana ma ka waha o kona tūtu ʻoiai kona mau waimaka e hiolo makawalu ana.

ʻApo ikaika akula ʻo ia iā Laʻialoha me ka hoʻoluliluli iā lāua iho. He uē kanikau ko lāua a ka wā i paupauaho ai, a hoʻi akula ʻo Laʻialoha i ka hiamoe ma ka poli o kona tūtū. Ua mau ko lāua hiamoe ʻana ma ka pela hoʻokahi no nā makahiki he nui ma ia hope mai.

ʻAʻohe paha huaʻōlelo kūpono e wehewehe aku ai i ka ʻeha kūkonukonu e haehae ana i kona naʻau i ia wā. E ʻole kona tūtu, ola hou ai ʻo ia a ʻike hou ai i ia mea he hauʻoli. He hauʻoli ʻokoʻa naʻe ia i like ʻole me kāna i ʻike ai ma ka moe lewa me kona makuahine. I ke kāʻili ʻana o nā lima menemene o ka make i kona mau mākua aloha, ua waiho ʻia maila kahi haka i loko ona i hiki ʻole ke pani ʻia mai.

ʻO ka lama ke pani a kona ʻanakē e koho ai, a laila ʻo kona ʻohana ponoʻī. Mau ko lākou hui ʻana he ʻohana nui, akā, me he lā, ʻaʻohe pili maoli o kona ʻanakē iā ia, ʻaʻohe ʻapo aloha. A pēlā i lilo ai ke kōā i waena o laua i pali hulaʻana.

ʻEkolu paha makahiki aku nei, ua hoʻomaka kona ʻanakē e ʻimi i pilina ʻokoʻa me ia. Kelepona ʻo ia iā Laʻialoha, kono iā ia e pāʻina pū ma kona hale, a pēlā aku. ʻAʻole naʻe pane aku ʻo Welina i ka hapanui o ka manawa. ʻO ka hoʻokuli nō kāna.

Hoʻāʻo ihola ʻo Laʻialoha e kāohi iho i ka waimaka, akā me he wailele lā ka hiolo ʻana. Haʻuhaʻu uē akula ʻo ia. ʻŪ nui wale akula nō kona leo i ka hoʻokuʻu piha i ka ʻeha o kona naʻau, i ka huaʻi pau i ka ʻōpala mai nā papakū o loko lilo. No ka ʻona paha a me ka lōʻihi o ka uē ʻana, ʻaʻole ʻo ia i ala hou aʻe, a ʻaʻohe wahi hoʻomaopopo i ka hola i hoʻi aku ai i ka hiamoe.

ʻO ka puoho aʻe o ke ʻala o ka hīnano, ʻo ia kā Laʻialoha mea mua i honi ai. Kaʻakaʻa aʻela kona mau maka a ʻike akula nō e moe ana kona alo i lalo ma ka nuʻa moena nolunolu ma ka hīpū ʻōhiʻa o ka nahele. He kahawai pāpaʻu a ʻōlinolino wale e kahe ana ma kekahi ʻaoʻao ona. Hanu lipo ihola ʻo ia me ka makahehi i ke ʻala kūpaoa o ka pua kaulana o ka ʻāina.

Kau maila nā lima palupalu a pumehana o Welina i luna o ke kua māloʻeloʻe o Laʻialoha me ka hamohamo nui mai i ka ʻaila niu. Kahi maikaʻi maila ʻo ia ala i ko ia nei kua mai ka poʻohiwi a ke kīkala. ʻIkea ke akamai a me ka maʻa o nā lima o Welina i ka nui o kona mau kau ma ka lomilomi ʻana.

ʻAʻole ʻo ia ala he lawaiʻa no ka hāpapa. Me he kahuna hāhā maoli nō ka hana. ʻImi a loaʻa akula nā wahi ʻeha a pau o ke kua, kōmi maikaʻi ihola, ʻunu akula nō, a palupalu maila. He kuʻuna kūkonukonu nō ka i loaʻa mai i ke kino o ia nei i ka hana maikaʻi o ko ia ala lima. Ua lilo ka wā i mea ʻole a nanea wale ihola nō ʻo Laʻialoha i ka mālama ʻia mai.

Iā ia e ʻona nui ana i ka lomilomi a me ke ʻala o ka hīnano, lohe aʻela ʻo ia i ka leo mali o Welina e paʻē ʻoluʻolu mai ana i kona pepeiao, i ka ʻī ʻana mai, “E kuʻu hoa, ʻo ka ʻeha o loko lilo, ka mea hoʻi āu e hoʻonalonalo ana, ma lalo aku o ka nohona paʻahana loa, ʻaʻole noʻu ia wahi. ʻO kaʻu hoʻi ka hoʻāla aʻe i ke kino, i mākaukau pono nō nā mea e hiki mai ana. E huli ke alo i luna.”

No ka nui paha o ka ʻonaʻona me ka lōliʻi, ʻaʻole i maopopo pono ia ʻōlelo iā Laʻialoha nei. ʻAʻohe naʻe manaʻo kūʻē i kupu aʻe ma ka lohe aku. Huli wale aʻela nō ko ia nei alo i luna a moe malule ihola i ka nuʻa moena.

Kiʻi hou akula ka lima o Welina i ka ʻaila niu a hamo nui maila ma luna o ke kino o Laʻialoha. I ka wā i hinuhinu maikaʻi maila ko ia nei ʻili, lālau akula ko ia ala lima i kahi polohīnano nui wale. “Maikaʻi ke paʻa kou mau maka no ka manawa.”

I ka paʻa ʻana iho o nā maka, hili mālie maila nō ʻo ia ala i ka pua puʻipuʻi piha ʻehu lā i ka pūhaka pūanuanu o ia nei. Kū aʻela ka ʻehu a laila heleleʻi ihola, he ʻohu ʻaʻala e hāliʻi ana i ko ia nei kino. Lawe aʻela ʻo Welina i ka pua a hoʻomoe ihola i luna o nā puʻu nani o Waipoli. Paʻipaʻi mālie maila me ka hoʻonuʻa i ka ʻehu hoʻōnaona.

Kau akula ʻo Welina i ka polohīnano ma ka ʻaoʻao a ʻo ka lomilomi hou akula nō kāna i ke kino o Laʻialoha. I ke komo ʻana o ka ʻehu i loko o ka ʻaila niu a kahi ikaika ʻia maila, mehana koke aʻela ko ia nei ʻili. Hoʻomau maila ʻo ia ala me ka miki o ka lima.

Hele ʻia nō ka loa me ka laulā o ka ʻāina. I ka piʻi mālie ʻana aʻe o ka wela o waho, piʻi pū aʻela nō hoʻi ke kamaehu o loko. Me he mea, e hōʻōhū mālie aʻe ana ko ia ala mau lima i ka nalu nui o Hāmoa a kiʻekiʻe wale ana lā i luna. ʻO ka ʻeha a me ka loʻohia, ua nalo i lalo o ke kai nui, a ua hōʻīnana ʻia maila ka ʻeu o ko ia nei kino. ʻAʻole kā Welina he hana hoʻoleʻaleʻa. He hālapa ʻiʻo nō i ka mauli o loko.

Hoʻomau akula ʻo Welina a halehale mai ana ua nalu nei. I ka wā i poʻipū iho ai, uhi ʻia maila nō ʻo Laʻialoha i ka maluhia. Oki akula ka lomilomi ʻana o ko ia ala mau lima a e lana aʻe ana ko ia nei kino i ka mehana mālie. ʻElua lāua i ke ahe a ka Mālualua, ʻekolu i ke ʻala hīnano.

“E ala aʻe ʻoe,” i hoene hou mai ai ka leo o Welina.

Noenoe maoli ana ʻo Laʻialoha i ka Uakea o Hāna, akā he maliu aku nō i ko ia ala leo. Hele akula lāua a i waena o ke kahawai, a hoʻonohonoho maila ʻo Welina iā ia nei ma luna o kekahi pōhaku nui. Kīʻoʻe akula ʻo ia ala i kahi hue nui i loko o ka wai a ninini ihola i luna o ko ia nei kino.

Hoʻōho aʻela ʻo Laʻialoha i ka huʻihuʻi o ka wai. Huki nui ihola ʻo ia nei i ke aho a nape ikaika ana ka hanu i ka houpo. Hāʻawi akula ʻo ia ala i kahi welu kapa wai liʻiliʻi iā ia nei, a laila noke maila i ka ninini mai i ka wai. Hamohamo ihola ʻo ia nei i ka welu i kona ʻili i mea e hemo ai ka nui o ka hīnano. I ka maʻemaʻe maikaʻi ʻana mai, kū aʻela nō ʻo ia i luna.

Me kona mau lima ponoʻī, kahi ikaika akula ʻo Welina i ke kino o Laʻialoha, mai ke poʻo a ka hiʻu, i mea e hemo ai ka wai. A pau ka nui o ka wai i ka hemo, lālau akula ʻo ia ala i kapa keʻokeʻo i ʻopiʻopi ʻia a waiho ʻia i luna o kekahi pōhaku maloʻo ma ka ʻaoʻao. Kāwele ihola ʻo ia ala iā ia nei a maloʻo pono a laila lālau akula i kekahi kapa.

I hohola aʻe ka hana a Welina i ka lua o ke kapa, kāhāhā ihola ʻo Laʻialoha. ʻO ia kapa like nō kā kāna i ʻike ai ma ka hihiʻo i ka pō Poʻalua iho. Kīpuni maila ʻo ia ala iā ia nei i ke kapa nani, a puni ʻo ia nei i ka pumehana lua ʻole.

ʻOni aʻela ko ia nei iwi kuamoʻo a kū pololei ana nō. Hiehie hoʻi ke kūlana. I ʻalawa iho ka hana i ka ʻaʻahu hōlei noʻenoʻe, makahehi wale ihola nō ʻo ia nei i ka nani. Me he lauʻī pala ala ka melemele, a ua kīnohinohi i ka lau makaliʻi ʻeleʻele he lapa uila.

“Ola loko i ke aloha, ʻeā, no ke kāne paha, no ka wahine paha. ʻO ia mea like nō he aloha. ʻAʻole i kamawae nā kūpuna. ʻO ka mea nui naʻe, he hale hoʻokipa. A ʻo ke kala aku, ʻo ia nō ka mea e maʻemaʻe ai ka hale.” Me ia nō i honi nahenahe mai ai ʻo ia ala i ka papālina o ia nei.

I lawa nō a hoʻokuʻu nā lima o Welina iā Laʻialoha, ʻōlelo hou maila nō, “Alia e haʻalele, hoʻokahi mea koe.” Lālau akula ko ia ala lima i ka huewai a hele akula i kekahi pōhaku nui. Ma ka ʻaoʻao ona, he pūnāwai nō e māpu mai ana. Hoʻō akula ʻo ia ala i ka waha o ka huewai i loko o ka wai maʻemaʻe wale a hoʻopihapiha akula. Hoʻi maila ʻo ia i ka ʻaoʻao o Laʻialoha me ka pane mai, “E inu i ka wai ola a Kāne.”

Hāpai aʻela ʻo ia i ka huewai a ka lehelehe o Laʻialoha a hoʻohāinu maila. Paheʻe ihola ka wai huʻihuʻi a hōʻolu maikaʻi maila i ko ia nei puʻu. Pani ihola ʻo Laʻialoha i kona mau maka a inu nui ihola. Me he lā e piha hou mai ana nā waihona a pau o ke kino. I ke kena pono ʻana, uhi maila ke kapa ʻeleʻele a paheʻe hou ihola ʻo ia i ka pō ikiiki e pōlulumi hou mai ana.

Kaʻakaʻa aʻela ko Laʻialoha mau maka a ua hae kona puʻu i ka wai, ʻaʻole o kana mai. Noho koke aʻela ʻo ia i luna me ka lālau aku i ke kīʻaha wai ma ke pākaukau liʻiliʻi ma haʻi o ka pela moe. Inu ihola ʻo ia me ka wikiwiki a ʻeleu akula i ka lumi kuke e hoʻopihapiha hou ai.

Koʻekoʻe wale nō ka wai o ka paipu ke hoʻohālikelike ʻia me ka wai o ka pūnāwai. Mea ʻole nō naʻe ia mea i ka nui o kona makewai. Inu ihola ʻo ia i ka lua o ke kīʻaha a kau akula ma luna o ke pākaukau me ka paupauaho.

ʻO ka leha koke akula nō ia o kona mau maka a kau akula i ka uaki. Hikilele ʻino aʻela ʻo Laʻialoha i ka ʻike ʻana, ua kani ka hola 11:00. Ua hala ka hālāwai nui iā ia. ʻO ka Puʻulena hoʻi, aia nō i Hilo.

ʻAʻole i pau...