Ola Hou Ke Keiki i Ke Ahi

Ka Makaainana, Buke IV, Helu 13,
28 Sepatemaba 1896

Ka ʻOiaʻiʻo no ka Pakele ʻana o ke Keiki i Loko o ka ʻIewe

E ka luna hoʻoponopono. Ma kou kino o ka lā 24 o ʻAugate i hala, Buke VI., Helu 8, nona ke poʻomanaʻo "Pakele mai ke ahi."

ʻO nā mea a pau i ʻōlelo ʻia ma ia poʻomanaʻo, ʻaʻole he pololei. Ua kamaʻilio ʻia ma ka mea hōʻehaʻeha i ka noʻonoʻo o nā poʻe na lākou ke keiki. Ua manaʻo ʻia ma ia poʻomanaʻo he hana na ka poʻe pegana, a hana pepehi kanaka, a ʻo ia ana paha ka manaʻo o kekahi poʻe e nānā mai ana, akā ʻo nā poʻe ʻike, ʻaʻole lākou e hilinaʻi, no ka mea, ʻo ka ʻiewe, he honua, ʻo ia ke kumu o ka piko, mai ka honua a i ke keiki. ʻO ka hale noho o ke keiki, he ʻaʻa, a e uhi ana a paʻa ke keiki.

"ʻO ka ʻiewe, he honua"

Ua ʻōlelo ʻia ma ia ia poʻomanaʻo: "ʻAʻole i ʻike ʻia ia ʻano hana ma nā moʻolelo o Hawaiʻi nei. He mea ʻoiaʻiʻo ia, ʻaʻole nō i maʻa i kēia lāhui ka hana ʻia o nei hana pepehi kanaka, a he mau hana nō i ʻike ʻia ke ʻino haʻalele loa.

Eia ka pololei: ʻIulai 13, 1896, ma Kamoʻoloa, Mānana, ʻEwa, hora 4 PM, ʻoiai mākou e lawelawe pāʻina ana no ka hoʻomanaʻo ʻana no ka lā hānau o kaʻu Misi Elizabeta Keone, a ʻoiai hoʻi ʻo Misasa Malie Nalu e nahunahu ana (ʻo ia ka ʻelua o nā lā o kona nahunahu ʻana), a i ka hora i ʻōlelo ʻia ma luna, ʻo ia ka wā i hānau ai. ʻO ka hiapo, puka maila ʻo ia. Ua wāwahi ʻo ia i kona hale. ʻO ka lua, he ʻelua minute ma ia hope iho i puka mai ai me ka honua. E paʻa ana nō kona hale. Ua piha ʻia kona ʻaʻa hale me ka wai. ʻOiai e noho ana ʻo Misasa Mileka Keone ma ke alo o ka mea hānau, lālau ihola ʻo ia i ke ʻaʻa a uhae aʻela, a i ka nānā ʻana iho, ua hala ka hanu ʻoiai i loko o ka honua.

ʻO ka hiapo, ʻaʻole i ʻoki ʻia kona piko, a ʻo ka lua hoʻi, ka mea make, ke paʻa lā nō kona piko. Ua wahī ʻia nā keiki a ʻelua i ke kapa. Ma ka ʻike i loaʻa iā Misasa M. Keone, ʻo ka mea ola iā Misi Addie Keone, ʻo ka mea make iā Mileka Keone. ʻOiai ke ahi o nā meaʻai o ka lā hānau e ʻā ana, kau ʻia akula ka honua i ke ahi, a he ʻumi minute ka lōʻihi o ka waiho ʻana o ka honua i ke ahi, ua holo maila ke ola, a uē aʻela, ʻoiai ke keiki e hiʻi ʻia ana. A hala hou he mau minute he ʻumi, ua like me ka ʻiwakālua minute ka lōʻihi, ʻoki ʻia ka piko o ka hiapo mai ka ʻiewe aʻe, a koe ka piko o ka mea make, a hiki i ka pāpaʻa ʻana o ka ʻiewe i ke ahi, ʻoiai ka hiapo e holoi ʻia ʻana. He hapalua hora ka waiho ʻia ʻana o ka ʻiewe i ke ahi, ua ola maikaʻi aʻela ke keiki, ʻoki ʻia kona piko, a holoi ʻia akula.

ʻO ka mea make a ola hou, eia ʻo ia me ke ola maikaʻi. ʻO kēia aʻela ka mea pololei. ʻAʻole ʻo ke keiki kai kiola ʻia i loko o ke ahi, akā, ʻo ka ʻiewe, a ʻo ke keiki, e hiʻi ʻia ana nō i kula. He moʻolelo nō ko Hawaiʻi nei no ka hōʻola ʻia o nā keiki mai ka pūlehu ʻia o nā ʻiewe i ke ahi.*

Ua oki au ma ʻaneʻi, me ke aloha nō.

G.M. Keone
Mānana, ʻEwa, Sept. 3, 1896

Na ka mea hoʻoponopono i hoʻokomo i ka ʻokina a me ke kahakō ma kēia mana o ka moʻolelo. Inā hoihoi ka manaʻo i ka heluhelu ʻana i ka mea kumu, e pihi wale iho ma ʻaneʻi.